Een van de stevigste debatten van de afgelopen tijd, is die over het wel of niet blijven beleggen in fossiele energie bedrijven. Het debat hierover leidt tot verschillende conclusies van institutionele beleggers. Is er dan niet één juist antwoord en zijn er partijen die het bij het rechte eind hebben?

Wanneer we goed luisteren naar een actiegroep als bijvoorbeeld Extinction Rebellion dan moeten stand te pede de fossiele energie bedrijven uit alle portefeuilles verdwijnen. De intentie hiervan is duidelijk. In die zin kan deze aanpak dan ook op veel sympathie rekenen. Zoals Hegel het ooit verwoordde: “Die Wahrheit einer Absicht ist die Tat”. Dus we moeten niet stoppen bij de intentie, maar een daad stellen. Er zijn hier twee vragen te stellen. De ene is natuurlijk: levert deze daad ook de gewenste impact? De andere, minder vaak gestelde vraag: stel dat de impact groot is, wat heeft dat voor consequenties?

Gewenste impact?

Vaak wordt een algemene denkfout gemaakt, simpelweg omdat die aantrekkelijk is om te maken. Bij problemen denken we vaak dat de eenvoudigste of meest plausibele reden de oorzaak is. Door deze weg te nemen wordt daarmee het probleem opgelost. Dit is echter een van de bekende 7 beleggingszondes: ‘het geloof in plausibele verhalen’. Met het uit de portefeuille halen van fossiele energie bedrijven verandert de portefeuillesamenstelling zeer zeker en wordt de belegger niet meer beïnvloedt door deze sector. Echter voor de wereld lijkt er nog niets veranderd; dezelfde uitstoters blijven nog steeds, en evenveel uitstoten.

Als je de wereld even eenvoudigweg verdeelt onder de noemer van ‘goed’ en ‘slecht’ geld. Dan is ‘slecht’ geld: geld van staten, bedrijven en individuen die niet nadenken over de waarde van onze planeet. Stel dat we het gewenste uitsluitingbeleid uitvoeren dan komt het bezit van de fossiele energie bedrijven volledig in ‘slecht’ geld handen terecht. Denken we dat daarmee de komende 30 jaar de uitstoot van GHG’s beter wordt teruggebracht? Op zijn minst is dat een incomplete gedachte. Wat waarschijnlijk lijkt, is dat een fossiele energie bedrijf in handen komt van een partij die het helemaal niets uitmaakt wat de uitstoot is, maar wel heel geïnteresseerd is in de winst van het bedrijf en het laat zich raden wat er dan gaat gebeuren met de uitstoot (om nog maar niet te spreken van de governance, transparantie etc.).

Grote impact?

Stel dat alle institutionele beleggers fossiele energie bedrijven uit hun beleggingen halen en dat dit zeer effectief zou zijn. Dan zouden de financieringskosten van deze bedrijven fors stijgen met als directe consequentie dat de kolen, olie & gasprijzen fors stijgen. Laten we zeggen huidig niveau x 4. De macro-economische gevolgen hiervan zouden mogelijk desastreus zijn. Ja het verbruik van fossiele energie zal wellicht snel dalen [het beoogde doel] maar waarschijnlijk ten koste van een groot deel van de wereldbevolking [collateral damage?]. Nu is het ook zo dat veel GHG energiebedrijven ook veel geld investeren in de energietransitie en CO2 opslagmogelijkheden. Zouden als gevolg van hogere financieringskosten, deze projecten worden vertraagd?

Tussen Scylla en Charybdis

Beide scenario’s zijn wellicht niet wat er beoogd wordt. De eenvoudige actie[1] van het stoppen met beleggen in fossiele energiebedrijven levert wellicht niet op wat we willen. Wat het niet vergemakkelijkt is dat communicatie over een soms ingewikkelde wereld lastiger is dan eenvoudige communicatie over wel of niet ergens in beleggen. Dat laatste is natuurlijk een krachtige tool voor actiegroepen: het is zwart-wit, ‘you’re either with us or against us’ en ruimte voor nuancering is er niet meer. Nu is reputatie zeer belangrijk voor pensioenbesturen. De keuze tussen hetzij meegaan in een eenvoudige voorstelling van zaken of het pad opgaan van een ingewikkelder en mogelijk eerlijker communicatie, een zeer lastige is.

En nu?

Is deze blog nu een oproep om niets te doen? Integendeel, er is grootschalige actie nodig en daar kan ik me helemaal vinden in de oproep van actiegroepen. We moeten een transitie(pad) bewerkstelligen en hebben daar meerdere partijen bij nodig die ook daadwerkelijk gecommitteerd zijn. Wel is dit een oproep om niet te simpel te denken en gevolgen goed te wegen in besluitvorming om de uiteindelijk gewenste impact te realiseren. En er is natuurlijk niets mis met afstoten van je beleggingen in fossiele energiebedrijven vanuit een portefeuille risico context, maar doe niet alsof je daar het klimaatprobleem mee oplost.

[1] Zelf noem ik dit vaak het stoppen bij het 1 niveau denken. Terwijl er vrijwel altijd niveau 2, 3 en verdere gevolgen in kaart zijn te brengen waardoor betere beslissingen genomen kunnen worden.